Trong Sách Trắng, Chính phủ Nhật Bản đã khẳng định tầm quan trọng của nghiên cứu cơ bản, coi đây là nền tảng cho sự phát triển của xã hội và có thể đem lại các giá trị mới cho xã hội cũng như cuộc sống của người dân trong tương lai.

Sách Trắng được đưa ra trong bối cảnh số lượng các báo cáo khoa học có chất lượng của nước này có dấu hiệu suy giảm trong những năm gần đây. Điều này cũng khiến vị trí của Nhật Bản trên trường quốc tế xét về số lượng các báo cáo khoa học có chất lượng cao bị kéo tụt.

Dẫn ví dụ về công trình nghiên cứu điốt phát ra ánh sáng xanh đạt giải Nobel của giáo sư Hiroshi Amano thuộc Đại học Nagoya - người đã phải tiến hành các thí nghiệm tới hơn 1.500 lần, Sách Trắng nhấn mạnh cần phải có một tầm nhìn dài hạn bởi vì, nghiên cứu cơ bản đòi hỏi thời gian và công sức.

Ảnh minh họa 

Theo thống kê được đưa ra bởi NHK News, lĩnh vực nghiên cứu cơ bản của Nhật Bản đang phải đối mặt với nhiều khó khăn. Cụ thể, mặc dù ngân sách dành cho khoa học công nghệ của Nhật Bản lên tới 3.800 tỷ yên (33,8 tỷ USD) trong năm 2018, cao nhất từ trước tới nay, nhưng chỉ bằng 1/5 ngân sách dành cho nghiên cứu cơ bản của Trung Quốc năm 2016.

Bên cạnh đó, tỷ lệ các nhà nghiên cứu trẻ dưới 35 tuổi ở các trường đại học quốc lập đang giảm, từ con số 17,5% năm 1998 xuống còn 9,6% năm 2016.

Mặt khác, số lượng nghiên cứu khoa học được công bố cũng giảm. Trong giai đoạn 2004-2006, Nhật Bản đứng ở vị trí thứ 4 trong số các cường quốc khoa học hàng đầu thế giới về báo cáo nghiên cứu. Đến giai đoạn 2014-2016, nước này đã tụt xuống vị trí thứ 9 trong danh sách này.