Hội thảo phân tích rào cản và cơ hội khơi thông đầu tư tư nhân nhằm thúc đẩy sự phát triển của khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo ở Việt Nam

Ngày 10/12, tại Hà Nội, Bộ Khoa học và Công nghệ, UNDP Việt Nam và sáng kiến SDG Impact của UNDP đồng tổ chức hội thảo phân tích rào cản và cơ hội khơi thông đầu tư tư nhân nhằm thúc đẩy sự phát triển của khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo ở Việt Nam. Hội thảo có sự tham gia của đông đảo các nhà hoạch định chính sách, chuyên gia, nhà đầu tư và doanh nghiệp.

Việt Nam đã có hơn ba thập kỷ tăng trưởng kinh tế liên tục để trở thành điểm đến được các nhà đầu tư tư nhân lựa chọn. Tuy nhiên, những thách thức về kinh tế - xã hội và tác động của đại dịch COVID-19 đã khiến quá trình này chậm lại. Vốn tư nhân và đầu tư tài chính hỗn hợp sẽ tiếp tục là một cấu phần quan trọng đối với sự phát triển bền vững của Việt Nam.

Trong bối cảnh đó, Chính phủ Việt Nam đã đưa ra cam kết mạnh mẽ về việc thực hiện các Mục tiêu phát triển bền vững (SDGs) với Kế hoạch hành động quốc gia thực hiện Chương trình nghị sự 2030. Như được thể hiện rõ trong nhiều văn bản pháp luật, khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo được coi là một trong những động lực chính thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội ở Việt Nam, đồng thời là yếu tố hỗ trợ chính để đạt được SDGs.

Tuy nhiên, đầu tư công và tư nhân của Việt Nam vào khoa học và công nghệ tương đối thấp so với mức trung bình toàn cầu. Ở mức 0,5% GDP, tỷ lệ đầu tư thấp hơn gần 5 lần so với tỷ lệ đầu tư vàokhoa học công nghệ trung binhtrênthếgiới là 2,23%.

Khơi thông vốn tư nhân đòi hỏi phải có thông tin thị trường và các mối quan hệ đầu tư mạnh. Các đại biểu tham dự hội thảo đã chia sẻ những kinh nghiệm trên thế giới trong việc thu hút đầu tư tư nhân vào phát triển khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo, trao đổi về các lĩnh vực đầu tư hướng đến các SDG tại Việt Nam, cũng như những rào cản đang tồn tại và tiềm ẩn cần được khắc phục khi đầu tư vào khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo với mục đích tạo ra tác động lớn hơn đối với xã hội, môi trường và nền kinh tế.

Tại hội thảo, Bản đồ cơ hội Đầu tư hướng đến các mục tiêu SDG tại Việt Nam nhằm cung cấp cho các nhà hoạch định chính sách, nhà đầu tư và các bên liên quan thông tin thị trường để định hướng dòng vốn và các hoạt động theo các chủ điểm đầu tư và mô hình kinh doanh phù hợp với SDG, được gọi là Lĩnh vực cócơ hội đầu tư tiềm năng. Đây là cơ sở để Việt Nam đầu tư vào các lĩnh vực SDG ưu tiên nhằm thực hiện mục tiêu kép là tạo lợi nhuận và đạt được các kết quả môi trường và xã hội. Bản đồ được thực hiện với sự hỗ trợ của Trung tâm Thực hành và Đầu tư tạo tác động (CIIP), đối tác chính của SDG Impact tại khu vực ASEAN. CIIP là trung tâm phi lợi nhuận được thành lập bởi Temasek Trust.

Bản đồ sẽ giúp định hướng cho khu vực tư nhân về các lĩnh vực đang cần đầu tư nhất trong nước, đồng thời khuyến khích áp dụng đổi mới khoa học công nghệ và nỗ lực để hiện thực hóa các Lĩnh vực có cơ hội đầu tư. Sử dụng phương pháp luận chặt chẽ của SDG Impact, Bản đồ đã xác định được 14 Lĩnh vựccó cơ hội đầu tư trên 6 ngành cần ưu tiên đầu tư SDG và phù hợp với các chính sách của Chính phủ, bao gồm Giáo dục, Y tế, Thực phẩm & Đồ uống, Cơ sở hạ tầng, Năng lượng tái tạo và Dịch vụ tài chính.

Bản đồ cũng xác định 7 Cơ hội mở là các Lĩnh vực có tiềm năng đầu tư, phù hợp với nhu cầu phát triển của quốc gia nhưng Chính phủ cần cải thiện hơn nữa chính sách nhằm thúc đẩy sự tham gia đầu tư của khu vực tư nhân.

Để tăng cường đầu tư tư nhân cho phát triển khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo, Bộ Khoa học và Công nghệ Việt Nam, UNDP Việt Nam và các đối tác sẽ tổ chức đối thoại giữa các bộ ngành, nhà đầu tư, trường, viện nghiên cứu, chuyên gia và doanh nghiệp để xác định các giải pháp nhằm khắc phục các rào cản hiện có và góp phần phát triển khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo tại Việt Nam. Thông tin thị trường từ Bản đồ được cung cấp miễn phí trên Nền tảng cơ hội đầu tư SDG.

Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Việt Nam Trần Văn Tùng cho biết, “Đầu tư tư nhân cho khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo ngày càng gia tăng so với đầu tư công và khung pháp lý cũng dần được cải thiện. Tuy nhiên, số lượng doanh nghiệp đầu tư cho hoạt động nghiên cứu, phát triển và đổi mới sáng tạo tương đối thấp và việc sử dụng quỹ phát triển khoa học công nghệ trong doanh nghiệp còn khiêm tốn. Tăng cường đầu tư tư nhân trong phát triển khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo hướng tới các mục tiêu phát triển bền vững là yếu tố sống còn để thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội ở Việt Nam”

Bà Ramla Khalidi, Trưởng đại diện thường trú của UNDP tại Việt Nam, đánh giá cao cam kết mạnh mẽ của Chính phủ Việt Nam trong việc tăng cường các nguồn tài chính để phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, và cho biết việc ra mắt Bản đồ sẽ đóng góp vào nỗ lực này.

Bà Ramla Khalidi, Trưởng đại diện thường trú của UNDP tại Việt Nam phát biểu tại hội thảo

Bà đưa ra các khuyến nghị về tài chính cho khoa học và công nghệ: “Đầu tiên, điều quan trọng là cầnphát triển của khu vực doanh nghiệp bằng cách thúc đẩy cải cách doanh nghiệp nhà nước nhằm củng cố môi trường đầu tư kinh doanh tổng thể về cạnh tranh, tiếp cận tài chính và các yêu cầu hành chính," bà Khalidi nói. “Một chương trình thí điểm hợp tác công tư được điều chỉnh phù hợp cho nghiêncứu và phát triển (R&D) và đổi mới sáng tạo có thể giúp tập trung và tận dụng các nguồn lực, đồng thời cải thiện hợp tác giữa các chủ thể nghiên cứu công và doanh nghiệp, bao gồm cả các công ty nước ngoài. Và cuối cùng, để khuyến khích các doanh nghiệp thuộc mọi loại hình sở hữu đầu tư vào Khoa học và Công nghệ, đặc biệt là trong các ngành công nghệ cao và sáng tạo và các ngành công nghiệp bổ trợ, cần sử dụng một loạt các ưu đãi và không khuyến khích về thuế để thu hút vốn đầu tư, cả từ trong nước và các nguồn lực nước ngoài, vào các lĩnh vực ưu tiên này”.

Bà Dawn Chan, Giám đốc Điều hành của CIIP, cho biết: “Bản đồ nhà đầu tư SDG Việt Nam cung cấp thông tin thị trường quan trọng cho các nhà đầu tư mong muốn đầu tư bền vững vào Việt Nam. CIIP được Temasek Trust thành lập với niềm tin rằng đầu tư tác động có thể đóng vai trò là một đòn bẩy hiệu quả để đạt được mục tiêu bền vững. Chúng tôi vui mừng được tham gia hỗ trợ xây dựng Bản đồ nhà đầu tư cho Việt Nam. Đây là công cụ quan trọng để các bên tham gia khu vực công và tư nhân có thể sử dụng nhằm hướng nguồn vốn đến các lĩnh vực tạo tác động lớn và góp phần đạt được các mục tiêu SDG của Việt Nam. Cùng với UNDP và Bộ Khoa học và Công nghệ Việt Nam, chúng tôi mong muốn tạo ra nhiều hơn nữa các cơ hội hợp tác để thúc đẩy đầu tư bền vững tại Việt Nam.”

Bà Fabienne Michaux, Giám đốc SDG Impact, kết luận: “Chúng tôi rất vinh dự được hỗ trợ Chính phủ Việt Nam trong những nỗ lực phi thường nhằm thúc đẩy sự phát triển của quốc gia nhằm đạt được Chương trình nghị sự 2030 về Phát triển bền vững. Khu vực tư nhân sẽ đóng vai trò quan trọng trong quá trìnhchuyển đổi và Bản đồ nhà đầu tư SDG Việt Nam nhằm hỗ trợ các nhà đầu tư dễ dàng xác định và từ đó phân bổ nguồn vốn cho các lĩnh vực tạo tác động lớn nhất.”