Giải thưởng Tạ Quang Bửu là Giải thưởng thường niên của Bộ Khoa học và Công nghệ nhằm khích lệ và tôn vinh các nhà khoa học có vai trò chính trong các công trình khoa học xuất sắc, được thực hiện tại Việt Nam, công bố trên các tạp chí khoa học quốc tế có uy tín trong lĩnh vực khoa học tự nhiên và kỹ thuật. Giải thưởng được triển khai từ năm 2013, trong 07 năm vừa qua đã tiếp nhận hơn 360 hồ sơ đăng ký tham dự, trao tặng 16 Giải thưởng chính và 04 Giải thưởng dành cho nhà khoa học trẻ.

Năm nay, mặc dù số lượng hồ sơ tham gia đánh giá xét chọn của Giải thưởng tương đương với số lượng hồ sơ các năm vừa qua với nhiều ứng viên tiềm năng, số lượng hồ sơ được các HĐKH đề cử khá hạn chế cả về số lượng (04) và lĩnh vực (các đề cử chỉ thuộc 02 lĩnh vực Khoa học Trái đất và Môi trường và Khoa học Nông nghiệp). Các hồ sơ HĐKH đề cử năm nay đều thuộc lĩnh vực thực nghiệm, liên quan đến các vấn đề đang được thế giới quan tâm (biến đổi khí hậu – công trình của PGS.TS. Ngô Đức Thành, TS. Bùi Minh Tuân) hoặc có đóng góp trong phát triển kinh tế xã hội (sử dụng chất thay thế kháng sinh để phòng trị bệnh trong nuôi trồng thủy sản – công trình của TS. Đỗ Hữu Hoàng, kết hợp các ưu điểm của các kỹ thuật khác nhau, đem lại hiệu quả tổng hợp ưu việt, tạo ra cây giống chất lượng cao, áp dụng đối với cây hoa Cúc – công trình của TS. Hoàng Thanh Tùng).

Tại phiên họp của HĐGT ngày 29/4/2021, các thành viên HĐGT đã xem xét, cân nhắc đề cử của các HĐKH ngành trên tinh thần đảm bảo chất lượng của Giải thưởng (https://tiasang.com.vn/-tin-tuc/Giai-thuong-Ta-Quang-Buu-2021-Den-luc-nghi-ve-nhieu-giai-thuong-tre-28101). GS.TSKH. Ngô Việt Trung, Chủ tịch HĐGT cho biết “nhìn vào chất lượng công bố quốc tế của khoa học cơ bản, liên quan đến các ngành khoa học mà Quỹ tài trợ, tôi nghĩ là số lượng các bài báo trong các tạp chí hàng đầu đã tăng lên rõ rệt và tốt hơn rất nhiều so với thời kỳ đầu mà chúng ta bắt đầu triển khai giải thưởng này” (Theo Tạp chí Tia Sáng). Tuy nhiên, các thành viên HĐGT cho rằng số lượng và chất lượng của hồ sơ đề nghị trao tặng Giải thưởng hàng năm phụ thuộc vào nhiều yếu tố khách quan hoặc chủ quan, như tình hình nghiên cứu, sự quan tâm, chú trọng của các tổ chức và cá nhân đến công tác đề cử/ứng cử Giải thưởng hoặc các tác động của xã hội đến việc công bố các kết quả nghiên cứu (dịch Covid-19).