Lực lượng Đồn Biên phòng Côn Đảo kiểm tra các loại giấy tờ, máy giám sát hành trình tàu cá cập cảng Bến Đầm (huyện Côn Đảo).

Kiện toàn khung pháp lý

Thông tin tại hội nghị, Thứ trưởng Bộ NN-PTNT Phùng Đức Tiến cho biết, sau gần 7 năm thực hiện nhiệm vụ gỡ cảnh báo “thẻ vàng” của Ủy ban châu Âu (EC) theo chỉ đạo của Ban Bí thư, Thủ tướng Chính phủ, đến nay công tác chống khai thác IUU của cả nước đã đạt được một số kết quả đáng ghi nhận.

Việt Nam đã hoàn thiện khung pháp lý đáp ứng yêu cầu chống khai thác IUU theo khuyến nghị của EC, quản lý đội tàu, theo dõi, kiểm soát và giám sát chặt chẽ hoạt động tàu cá. Đặc biệt, những năm gần đây cả nước đã duy trì không tăng số lượng tàu cá để phù hợp với trữ lượng nguồn lợi thủy sản.

Lực lượng Đồn Biên phòng Bến Đá tuần tra trên kênh Bến Đình kiểm tra các tàu cá cập bến ở khu vực cảng Bến Đá (Sao Mai, TP.Vũng Tàu).

Hiện cả nước có 86.820 tàu cá. Trong đó, số lượng tàu cá từ 15m trở lên được lắp đặt thiết bị giám sát hành trình (VMS) đạt 28.584/29.095 tàu, chiếm tỉ lệ 98,25%. Các tàu cá này đều được theo dõi, giám sát hoạt động trên biển 24/24 thông qua hệ thống máy giám sát hành trình. 

Công tác truy xuất nguồn gốc thủy sản khai thác từ sau đợt thanh tra lần thứ 4 tháng 10/2023 đến nay đã được triển khai thực hiện chặt chẽ hơn. Cả nước chưa phát hiện các lô hàng xuất khẩu sang thị trường châu Âu vi phạm khai thác IUU. Các địa phương cũng đã tổ chức triển khai thí điểm hệ thống truy xuất nguồn gốc thủy sản khai thác điện tử (eCDT) tại các cảng cá và thực hiện các quy định kiểm soát sản phẩm hải sản nhập khẩu từ tàu nước ngoài theo quy định của Hiệp định các biện pháp quốc gia có cảng.

Công tác thực thi pháp luật, xử lý các hành vi vi phạm khai thác IUU được tăng cường hơn trước, đã khởi tố 4 vụ việc liên quan đến môi giới, móc nối đưa tàu cá, ngư dân đi khai thác bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài. Tuy nhiên, hoạt động tàu cá, ngư dân vi phạm khai thác bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài vẫn còn diễn biến phức tạp.

Ngoài ra, đến nay cả nước vẫn chưa hoàn thành được việc đăng ký, cấp giấy phép khai thác thủy sản, lắp đặt thiết bị VMS và xử lý dứt điểm tàu cá “3 không”. Cả nước hiện còn hơn 17.000 tàu cá “3 không”. Tỉ lệ tàu cá kết nối máy giám sát hành trình trung bình hàng ngày mới đạt khoảng 60%. Tàu cá không cập cảng bốc dỡ hải sản nhưng địa phương chưa có giải pháp hiệu quả bảo đảm kiểm soát, truy xuất được nguồn gốc. Hiện mới giám sát được khoảng 40% sản lượng thủy sản khai thác. Công tác thực thi pháp luật, xử lý vi phạm IUU vẫn còn chưa đồng đều giữa các địa phương.

Tàu cá cập cảng Incomap (TP.Vũng Tàu).

Đẩy mạnh xử lý hình sự các vi phạm IUU

Tại hội nghị, đại diện các tỉnh, thành, bộ, ngành đã phản ánh những tồn tại, khó khăn và kiến nghị các phương án giải quyết trong công tác chống khai thác IUU, chủ yếu về việc xử phạt mất kết nối máy giám sát hành trình, vượt ranh giới đánh bắt vùng biển nước ngoài, quản lý đội tàu hoạt động trên biển, truy xuất nguồn gốc hải sản xuất khẩu ở cảng cá,…  

Báo cáo tại hội nghị, ông Nguyễn Văn Thọ, Chủ tịch UBND tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu cho biết, thời gian qua tỉnh tập trung thực hiện cải thiện các nội dung chưa đạt mà Đoàn Kiểm tra của EC đã khuyến nghị trong lần thanh tra thứ 4 vào tháng 10/2023. Tỉnh đã xử lý nghiêm các vi phạm chống khai thác IUU, không khoan nhượng, không có vùng cấm. 6 tháng đầu năm 2024, tỉnh đã xử lý trách nhiệm, khởi tố hình sự 2 vụ án sai phạm ở cảng cá và gửi 19 thiết bị giám sát hành trình lên 1 tàu cá.

Hải sản cập cảng Tân Phước (huyện Long Điền).

Tỉnh đã kiểm soát chặt, quản lý tốt đội tàu cá ở trên bờ, rời, cập cảng bốc dỡ hải sản ở các cảng cá. Tuy nhiên, tỉnh gặp khó khăn trong việc quản lý tàu cá khi đi khai thác trên biển, nhất là ở vùng biên giới giáp ranh, chồng lấn giữa các nước. Do đó, tỉnh kiến nghị tăng cường kiểm soát tàu cá ở vùng này của lực lượng chấp pháp trên biển.

Kết luận hội nghị, Phó Thủ tướng Trần Lưu Quang nhấn mạnh, Nghị quyết 04/2024/NQ-HĐTP ngày 12/6/2024 của Hội đồng Thẩm phán Tòa án Nhân dân Tối cao hướng dẫn 10 hành vi vi phạm liên quan đến khai thác, mua bán, vận chuyển trái phép thủy sản có thể truy cứu trách nhiệm hình sự, có tính răn đe rất lớn mà các địa phương, bộ ngành có thể vận dụng, khai thác triệt để để tăng cường xử lý nghiêm các vi phạm IUU trong thời gian tới.

Phó Thủ tướng đề nghị các địa phương tăng cường tuyên truyền Nghị quyết 04 của Tòa án Nhân dân Tối cao, xử lý quyết liệt các vi phạm chống IUU, đẩy mạnh quản lý đội tàu, truy xuất nguồn gốc hải sản xuất khẩu. Các bộ, ngành, địa phương tập trung nguồn lực cho công tác chống khai thác IUU trong cao điểm 3 tháng tới, quyết tâm gỡ “thẻ vàng” của EC trong năm nay.