Chiều 3/10, Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển công bố giải Nobel Vật lý 2023 thuộc về các nhà khoa học Pierre Agostini (người Pháp), Ferenc Krausz (người Áo gốc Hungary) và Anne L' Huillier (người Thụy Điển gốc Pháp) cho các phương pháp thực nghiệm tạo ra xung ánh sáng atto giây phục vụ nghiên cứu động lực học điện tử trong vật chất.

Ba nhà khoa học đã được vinh danh vì những thí nghiệm mang lại cho nhân loại những công cụ mới để khám thế giới electron (điện tử) bên trong nguyên tử và phân tử. Họ đã chứng minh được phương pháp tạo ra những xung ánh sáng cực ngắn có thể dùng để đo các quá trình nhanh chóng, trong đó các electron chuyển động hoặc thay đổi năng lượng.

Đây là giải thưởng thứ hai, sau Nobel Y Sinh, được công bố trong mùa giải Nobel năm 2023.

Nobel Y Sinh khẳng định giá trị của công nghệ mRNA

Trước đó, chiều 2/10, tại thủ đô Stockholm (Thụy Điển), Hội đồng Nobel tại Viện Karolinska đã công bố giải Nobel 2023 Y Sinh thuộc về nhà khoa học người Hungary Katalin Kariko và nhà khoa học người Mỹ Drew Weissman với phát hiện về việc biến đổi cơ sở nucleoside để phát triển vaccine công nghệ mRNA hiệu quả trong phòng ngừa COVID-19.

Theo TTXVN, tuyên bố của Hội đồng Nobel nhấn mạnh công trình nghiên cứu của 2 nhà khoa học trên đã góp phần thúc đẩy sản xuất vaccine với tốc độ nhanh chưa từng thấy trong suốt thời gian đại dịch COVID-19, một trong những mối đe dọa lớn nhất đối với con người trong lịch sử hiện đại.

Theo thông cáo báo chí của Hội đồng Nobel, nữ giáo sư Kariko đã tìm ra phương pháp giúp ngăn chặn phản ứng của hệ miễn dịch đối với vaccine công nghệ mRNA được sản xuất trong phòng thí nghiệm - vốn là trở ngại lớn nhất đối với mọi liệu pháp điều trị sử dụng công nghệ mRNA. Năm 2005, bà đã cùng nhà khoa học Weissman phát hiện ra cách điều chỉnh nucleoside, vốn là các khối phân tử cấu tạo nên mRNA, tạo ra mRNA lai có thể xâm nhập vào tế bào mà không cần cảnh báo cho hệ phòng thủ của cơ thể. 

Thông cáo còn đề cao những phát hiện mang tính đột phá của 2 nhà khoa học Kariko và Weissman, nhấn mạnh công trình của họ đã thay đổi sự hiểu biết căn bản về cách mRNA tương tác với hệ miễn dịch của con người. Công nghệ này cũng cho thấy những kết quả đầy hứa hẹn để chống lại các bệnh khác như HIV, ung thư và bệnh di truyền.

Nhà khoa học Kariko từng là Phó Chủ tịch cấp cao tại công ty dược phẩm BioNTech (Đức) cho đến năm 2022 và từ đó đến nay đảm nhận cương vị cố vấn cho hãng này. Bà cũng tham gia giảng dạy tại Đại học Szeged ở Hungary và là giáo viên trợ giảng tại Trường Y khoa Perelman tại Đại học Pennsylvania. Bà đã được vinh danh với Giải thưởng Princess of Asturias, Giải thưởng Vilcek cho sự xuất sắc trong công nghệ sinh học, Giải thưởng Breakthrough trong khoa học đời sống… 

Trong khi đó, nhà khoa học Weissman là giáo sư chuyên ngành nghiên cứu vacicne tại Trường Y khoa Perelman. Bà Kariko và ông Weissman là 2 trong số 3 nhà khoa học được trao Giải thưởng khoa học công nghệ toàn cầu VinFuture tại Hà Nội tháng 1/2022 cũng với công trình nghiên cứu về mRNA giúp cứu sống hàng triệu người.

Giải Nobel Y Sinh đã được trao 113 lần từ năm 1901 đến nay, trong đó có 12 phụ nữ từng được nhận giải này.

Các giải thưởng tiếp theo được công bố gồm giải Nobel Hóa học (ngày 4/10) và giải Nobel Văn học (ngày 5/10). Giải Nobel Hòa bình là giải thưởng duy nhất được công bố ở Oslo (Na Uy) ngày 6/10. Trong khi đó, giải Nobel Kinh tế sẽ khép lại Tuần lễ Nobel 2023 vào ngày 9/10. 

Lễ trao các giải Nobel sẽ được tổ chức vào ngày 10/12 tới tại Stockholm và Oslo (Na Uy) với mỗi giải thưởng trị giá 11 triệu crown Thụy Điển (986.000 USD), tăng 1 triệu crown Thụy Điển so với năm ngoái./.