Nhờ bộ công cụ công nghệ cao được lắp vào mùa hè năm 2014 của Đại học Washington (UW) nhằm truyền hình ảnh trực tuyến dưới đáy biển sâu nơi đã xuất hiện hiện tượng phun trào núi nửa Axial vào ngày 23/4 đã được các nhà khoa học quan sát trên bờ biển tại thời điểm thực tế.

John Delaney, giáo sư hải dương học thuộc đại học Washington – người đã phụ trách việc lắp đặt các công cụ được tài trợ bởi Quỹ Khoa học Quốc gia Hoa Kỳ cho biết, đây là một trải nghiệm đáng kinh ngạc về những thay đổi đang diễn ra cách bờ biển 300 dặm nơi mà không có bất kỳ ai gần đó, và dữ liệu được truyền về đất liền với tốc độ ánh sáng thông qua sợi cáp quang được kết nối với thành phố Thái Bình Dương - và từ đó dữ liệu được truyền đến trường Đại học qua Internet trong phần nghìn giây.

Bộ cảm biến áp chính xác theo đơn đặt hàng này đã phát hiện ra hiện tượng nâng lên và hạ xuống của đáy biển khi magma hay còn gọi là dung nham di chuyển vào và ra khỏi khoang chứa magma dưới đáy. Ba bộ cảm biến được cài đặt trên miệng núi lửa dưới đáy đại dương.

Delaney đã tổ chức một buổi hội thảo tại trường vào giữa tháng tư, tại đó các nhà khoa học biển  đã thảo luận về việc đài quan sát công nghệ cao này sẽ hỗ trợ cho ngành khoa học của họ như thế nào. Sau đó, ngay trước nửa đêm ngày 23/4 đến khoảng giữa trưa hôm sau, hoạt động địa chấn đã biến mất khỏi các biểu đồ. Những dư chấn của núi lửa ngày càng tăng đã được William Wilcock, một nhà địa vật lý biển của UW ghi lại.

Trong suốt quá trình xảy ra biến cố, số trận động đất đã tăng từ hàng trăm lên hàng ngàn mỗi ngày và ở trung tâm miệng núi lửa đã thụt xuống khoảng 2 mét trong quá trình kéo dài12 tiếng. Delaney cho biết, trạng thái duy nhất có thể xảy ra là magma phun trào từ phía dưới miệng núi lửa đến một số vị trí khác, kèm theo các trận động đất xảy ra bên phải dọc theo mép của miệng núi lửa về phía đông.

Các hoạt động địa chấn đã được ghi lại bởi tám máy đo địa chấn đo độ rung lên đến 200 lần mỗi giây xung quanh miệng núi lửa và ở chân núi lửa dưới đáy biển cao 3000 foot. Chiều cao của miệng núi lửa được đo bằng dụng cụ đo áp suất nghiêng dưới đáy, dùng để đo áp suất của nước trên cao và sau đó bỏ qua các tác động của thủy triều và sóng để tính toán vị trí của nó.

Dụng cụ đo độ sâu này được phát triển bởi Bill Chadwick, nhà hải dương học thuộc Đại học bang Oregon và Cục Quản lý Khí quyển và Đại Dương Quốc gia (NOAA), ông cũng là người đang theo dõi các hoạt động của núi lửa Axial và đã dự đoán rằng núi lửa sẽ phun trào vào năm 2015.

Các hiện tượng phun trào núi lửa gần đây nhất là vào năm 1998 và 2011.

Núi lửa nằm cách khoảng 300 dặm về phía tây Astoria, Oregon, trên đỉnh của dãy Juan de Fuca, là một phần của hệ thống núi giữa đại dương bao quanh địa cầu, là một dãy núi lửa ngầm kéo dài liên tục 70.000 km (43.500 dặm) trải dài xung quanh trái đất giống như các chuỗi dây trên trái  bóng chày và khoảng 70 phần trăm hoạt động núi lửa trên hành tinh xảy ra ở đây. Delaney cho biết, núi lửa có nguồn năng lượng cao Axial được nhiều nhà khoa học xem như là đại diện của vô số các quá trình hoạt động liên tục dọc theo dãy núi lửa ngầm dưới biển mà có mặt ở tất cả đại dương.

Richard Murray, thuộc Quỹ khoa học Quốc gia cho biết, những chuỗi biến cố thú vị này được ghi lại ở núi Axial qua mạng cáp OOI cho chúng ta một cái nhìn hoàn toàn mới về cách mà hành tinh của chúng ta đang hoạt động. Mặc dù mạng cáp OOI chưa hoàn toàn đi vào hoạt động, thậm chí qua những quan sát sơ bộ này, chúng ta có thể thấy sức mạnh của thiết bị đo sáng tạo này có khả năng dạy cho chúng ta những điều mới mẻ về các hiện tượng núi lửa, động đất và những hiện tượng khoa học quan trọng khác.

Bộ công cụ đầy đủ ở đài quan sát biển sâu được dự kiến sẽ đi vào hoạt động trong năm nay. Hành trình bảo dưỡng đầu tiên trên biển là vào đầu tháng 7 và sẽ cho phép các nhà nghiên cứu và các sinh viên tiếp tục tìm hiểu thêm về hậu quả của hoạt động núi lửa.