Đó là chia sẻ của GS Nguyễn Thục Quyên, đồng Chủ tịch Hội đồng Sơ khảo Giải thưởng VinFuture năm 2022, Đại học California, Santa Barbara, Hoa Kỳ tại chương trình giao lưu cùng với Hội đồng Giải thưởng và Hội đồng Sơ khảo Giải thưởng VinFuture mùa thứ 2 diễn ra ngày 17/12.

Phóng viên (PV): Giải thưởng VinFuture đến thời điểm này đã được hai năm liên tiếp, bà đánh giá thế nào về giải thưởng VinFuture 2022 năm nay?

GS Nguyễn Thục Quyên: Trong hai năm qua, tôi nhận được phản hồi rất tích cực của cộng đồng khoa học quốc tế về giải thưởng VinFuture của Việt Nam. Họ rất ngạc nhiên, khâm phục về tiêu chí của giải thưởng rất khác biệt so với những giải thưởng khoa học toàn cầu khác. Bởi giải thưởng hướng tới những công trình, phát minh phụng sự nhân loại, không phân biệt người giàu, người nghèo.

GS Nguyễn Thục Quyên, đồng Chủ tịch Hội đồng Sơ khảo Giải thưởng VinFuture năm 2022, Đại học California, Santa Barbara, Hoa Kỳ. Ảnh: TK

Trong năm nay, tôi thấy rằng số lượng đề cử của giải thưởng tăng lên rất nhiều. Trong số đó, đề cử đến từ nhiều ngành khác nhau. Đây là sự khác biệt so với năm ngoái. Hơn nữa, chất lượng của các đề cử cũng rất tốt. Do đó, Hội đồng Giải thưởng và Hội đồng Sơ khảo Giải thưởng phải làm việc rất vất vả, nhưng chúng tôi đều rất vui. Bởi Quỹ VinFuture nói chung và giải thưởng VinFuture nói riêng giờ đây được toàn cầu biết tới.

Có những giải thưởng như Nobel tôn vinh những công trình khoa học đột phá hay khoa học cơ bản. Nhưng VinFuture hướng đến những đột phá có tầm ảnh hưởng, và mang lợi ích đến cho nhân loại. Không phân biệt người giàu hay nghèo, mọi người đều được hưởng lợi từ những công trình VinFuture vinh danh. Đó là điều cộng đồng khoa học thế giới rất ngưỡng mộ.

PV: Chủ đề của giải thưởng năm nay là "Hồi sinh và Tái thiết". Những đề cử năm nay liệu có đáp ứng được tiêu chí này hay không, thưa bà?

GS Nguyễn Thục Quyên: Chúng tôi thấy rằng các đề cử năm nay rất phù hợp với tiêu chí của chủ đề giải thưởng VinFuture 2022. Trong 50 đề cử nhận được sự đánh giá cao nhất, có nhiều đề cử xoay quanh lĩnh vực trồng trọt, pin, pin năng lượng mặt trời, vật liệu mới, y khoa… Đây đều là những công trình có sức ảnh hưởng tới nhiều lĩnh vực quan trọng trên thế giới, ảnh hưởng tới cuộc sống của nhiều người.

Đương nhiên, nếu mọi người tò mò thì hãy kiên nhẫn chờ tới tối ngày 20/12/2022, những chủ nhân của giải thưởng VinFuture năm nay sẽ được công bố chính thức. Tôi tin rằng mọi người sẽ bị thuyết phục bởi kết quả này.

PV: Với vai trò là đồng Chủ tịch Hội đồng sơ khảo, bà đánh giá thế nào các công trình tham dự giải VinFuture năm nay?

GS Nguyễn Thục Quyên: Bước sang năm thứ 2 tổ chức, số lượng đề cử tăng lên rất nhiều. Ban giám khảo và các nhà khoa học đánh giá hồ sơ rất vất vả nhưng rất vui vì giải thưởng VinFuture đã được toàn cầu biết tới nên chất lượng càng ngày càng cao hơn.

Năm ngoái chất lượng các nghiên cứu đã tốt, năm nay chất lượng còn tốt hơn và có sự tham gia của nhiều ngành nghiên cứu khác nhau.

Có một số đề cử đến từ Việt Nam. Tôi hy vọng trong tương lai, giải thưởng sẽ nhận được nhiều hơn các nghiên cứu đến từ Việt Nam.

PV: Sau nhiều năm làm khoa học, theo bà đâu là cách để gặt hái thành công?

GS Nguyễn Thục Quyên: Làm khoa học rất thú vị, hấp dẫn. Người làm khoa học một mình có thể gặt hái được những thành công, nhưng nó sẽ không quá lớn bằng việc mình có nguyên một đội, nhóm sát cánh với nhau.

Hơn nữa, để làm khoa học thành công, các nhà khoa học cũng cần có chiến thuật. Đầu tiên, chúng ta cần chọn đề tài khoa học đúng, bởi đây là điều rất quan trọng. Thứ hai, các nhà khoa học cũng cần có những đồng đội giỏi và có sự kết hợp ăn ý với nhau. Làm việc nhóm, có sự phối hợp nhịp nhàng, phân công rõ ràng, là những thứ đặc biệt quan trọng để có những công trình, phát minh khoa học thành công. Những nhà khoa học trong một nhóm cần có chiến thuật làm cái gì trước, cái gì sau, để từ đó có kết quả nghiên cứu thành công.

PV: Bà đánh giá thế nào về các nhà khoa học trẻ Việt Nam hiện nay?

GS Nguyễn Thục Quyên: Mỗi lần về nước gặp gỡ các em sinh viên, tôi thấy có sự thay đổi nhiều so với 20-30 năm về trước. Tôi rất hãnh diện về điều này. Tôi mong các em cố gắng nhiều hơn để đóng góp cho nền khoa học quốc tế, đừng có ngần ngại gì.

Muốn có cơ hội được hợp tác với quốc tế, các bạn hãy mạnh dạn liên lạc với các nhà khoa học để tìm đến sự giúp đỡ. Trong nghiên cứu khoa học sẽ có những lúc thất bại nhưng chúng ta sẽ học hỏi thất bại đó để cố gắng nhiều hơn. Cứ làm tốt thì cuối cùng sự thành công sẽ đến với mình.

Tôi hy vọng Chính phủ sẽ đầu tư nhiều hơn trong việc gửi các nhà khoa học trẻ đi tu nghiệp ở nước ngoài, mang kiến thức về Việt Nam để giúp đỡ xây dựng đất nước.

PV: Theo bà cần có cơ chế nào để thu hút người tài theo lĩnh vực nghiên cứu khoa học? Từ ý nghĩa của Giải thưởng VinFuture năm nay, bà hy vọng gì cho ngành khoa học Việt Nam?

GS Nguyễn Thục Quyên: Nếu muốn mọi người chú tâm công việc thì phải có cơ chế cho họ. Hy vọng qua giải thưởng này, Chính phủ Việt Nam sẽ đầu tư thêm về nghiên cứu khoa học công nghệ. Quỹ VinFuture đã mang nhiều nhà khoa học hàng đầu thế giới kết nối với Việt Nam. Nếu chúng ta có cơ sở hạ tầng cho các nhà khoa học Việt Nam làm nghiên cứu thì việc đẩy mạnh hợp tác quốc tế sẽ rất tốt. Tôi hy vọng, tương lai Chính phủ Việt Nam sẽ đầu tư nhiều về cơ sở hạ tầng để làm nghiên cứu.

PV: Xin cảm ơn bà !