Công nghệ nghiền khô siêu mịn, nâng cao mức độ tự động hóa và hiệu quả sử dụng nhiệt trong sản xuất ngói cao cấp Công ty Cổ phần Gốm Đất Việt. Ảnh: BL

 Niềm tự hào đất sét nung Việt Nam

Bộ Khoa học và Công nghệ vừa tổ chức Lễ trao Giải thưởng Hồ Chí Minh và giải thưởng Nhà nước về khoa học công nghệ cho 29 công trình nghiên cứu có giá trị cao và khả năng ứng dụng thực tiễn. Trong đó có 12 công trình được xét tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh và 17 công trình, cụm công trình xét giải Nhà nước về khoa học và công nghệ đợt 6.

Công trình “Nghiên cứu công nghệ nghiền khô siêu mịn, nâng cao mức độ tự động hóa và hiệu quả sử dụng nhiệt trong sản xuất ngói cao cấp” do Anh hùng lao động Nguyễn Quang Mâu, Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty Cổ phần Gốm Đất Việt làm chủ nhiệm cùng các đồng tác giả Nguyễn Quang Toàn, Ðồng Ðức Cương, Lương Quang Phú, Nguyễn Duy Tấn, Ðỗ Ngọc Hà, Nguyễn Văn Yên, Nguyễn Văn Lai, Nguyễn Ðại Binh, Vũ Lương Hưng và Nguyễn Văn Thành là một trong 12 công trình tiêu biểu được trao giải thưởng Hồ Chí Minh về khoa học công nghệ.

Đây là công trình được nhóm tác giả nghiên cứu trong suốt 10 năm để tạo ra những sản phẩm cao cấp nhất trên thị trường gạch ngói đất sét nung Việt Nam, ghi dấu văn hóa Việt Nam truyền thống, tôn lên niềm tự hào đất sét nung Việt Nam, mang lại giá trị cốt lõi bền chặt, bảo vệ môi trường trong bối cảnh Việt Nam hướng đến giảm phát thải theo mục tiêu phát thải ròng bằng "0" vào năm 2050.

Công trình gồm 4 phần: Phần 1 "Nghiên cứu đa dạng hóa tận dụng tối đa nguồn nguyên liệu, phế liệu thông qua nghiên cứu sử dụng công nghệ nghiền khô siêu mịn bằng máy nghiền đứng, áp suất âm, không phát sinh bụi ra môi trường, phân tách cỡ hạt bằng khí" được cấp Bằng độc quyền giải pháp hữu ích năm 2019.

Phần 2 "Nghiên cứu chế tạo hệ thống thiết bị vận chuyển phôi, sắp xếp, phân chia phôi, nạp phôi và tạo hình ngói tự động" nhằm tăng năng suất lên gấp 2-3 lần, tăng chất lượng, giảm độ cong vênh... đã được cấp Bằng độc quyền sáng chế năm 2020.

Phần 3 "Nghiên cứu sử dụng nhiệt khí thải trong hệ thống sấy ngói mộc, nung ngói tăng hiệu quả" giúp tiết kiệm năng lượng, tận dụng tối đa nhiệt khí thải, giải phát thải CO2 ra môi trường... được cấp Bằng độc quyền giải pháp hữu ích năm 2017.

Phần 4 "Nghiên cứu chế tạo các hệ men màu dùng để tráng phủ lên bề mặt của ngói-Nung 1 lần trong lò nung tuynen" làm cho sản phẩm ngói đa dạng về màu sách, không bị thấm nước được cấp Bằng độc quyền giải pháp hữu ích năm 2018.

Theo đánh giá Hội đồng khoa học, công trình “Nghiên cứu công nghệ nghiền khô siêu mịn, nâng cao mức độ tự động hóa và hiệu quả sử dụng nhiệt trong sản xuất ngói cao cấp” của Gốm Đất Việt đã đem lại nhiều hiệu quả kinh tế, xã hội cao và lợi nhuận lớn trong sản xuất hàng hóa ở quy mô công nghiệp.

Đặc biệt, công trình có hiệu quả tích cực trong bảo vệ môi trường, giảm đến mức tối đa nước thải, bụi thải, khí thải, hướng tới vòng tuần hoàn trong sản xuất khi tái sử dụng chất thải rắn phát sinh từ sản xuất và phế thải trong sản xuất của các ngành công nghiệp khác.

Chia sẻ về thành công này, Anh hùng lao động Nguyễn Quang Mâu cho biết: Theo công nghệ cũ, toàn bộ lớp đất tầng phủ (lớp đất mặt nhiều sỏi, đá, cát, thành phần cát nhiều) và toàn bộ lớp đất cứng (dưới lớp đất dẻo là lớp đất cứng) đều bị thải loại trong quá trình khai thác đất sét. Lượng đất bỏ đi rất lớn, không có chỗ chứa phải đem đổ thải gây nguy hại tới môi trường.

Thực tế lớp đất dẻo được dùng sản xuất sản phẩm gạch ngói cao cấp (theo công nghệ cũ) có lượng ít chỉ chiếm 1/3 chiều sâu khai thác của các mỏ được quy hoạch. Vì vậy, công trình nghiên cứu đã sử dụng thêm được đến 30% nguyên liệu đất cứng, đất tầng phủ (ngoài đất dẻo) vào bài phối liệu mới làm cho chất lượng sản phẩm đạt chất lượng cao, đảm bảo các yêu cầu về màu sắc, các tính chất kỹ thuật của sản phẩm. Đặc biệt, ngoài việc sử dụng nguồn nguyên liệu đất cứng, đất tầng phủ trong mỏ, công trình còn thực hiện nghiên cứu sử dụng đất cứng, đất tầng phủ trong quá trình khai thác than đá, một nguồn đất rất lớn chưa được tận dụng trong khai thác than.

Đây là lần đầu tiên tại Việt Nam, Công ty Cổ phần Gốm Đất Việt đã nghiên cứu áp dụng thành công sản xuất các sản phẩm ngói cao cấp bằng nguyên liệu đất cứng, đất tầng phủ (loại nguyên liệu trước đây không sử dụng được trong sản xuất).

Công trình nghiên cứu được thực hiện cho chính nhu cầu phát triển sản xuất của Công ty Cổ phần Gốm Đất Việt, mang lại giá trị làm lợi trong quá trình sản xuất tính theo 1m3 nguyên liệu đất khai thác mua vận chuyển về đến công ty (đối với nguyên liệu tốt, nguyên liệu sét dẻo - trước đây khi làm công nghệ nghiền ướt cũ) giá 80.000 đồng/m3.

Với khối lượng sản xuất hiện tại 8.000 m3/tháng, với mức 30% tương đương với 2.400 m3/tháng đất rắn, đất tầng phủ, Công ty đã làm lợi gần 200 triệu đồng từ việc tận thu đất cứng, đất tầng phủ. Ngoài ra, còn giảm chi phí vận chuyển chất đổ thải, phí môi trường, mặt bằng để xả chất thải...

Quy trình công nghệ nghiền khô siêu mịn, nâng cao mức độ tự động hóa và hiệu quả sử dụng nhiệt trong sản xuất ngói cao cấp Công ty Cổ phần Gốm Đất Việt. Ảnh: BL

Xuất khẩu sang 51 quốc gia, vùng lãnh thổ

Gốm Đất Việt đang sở hữu nguồn nguyên liệu đất sét có chất lượng tốt nhất và trữ lượng lớn nhất Đông Nam Á, cùng với sứ mệnh đem lại vẻ đẹp thuần Việt-Á Đông, Gốm Đất Việt đã và đang cung cấp cho thị trường các sản phẩm vật liệu xây dựng cao cấp như gạch xây, ngói trang trí, gạch cotto, gạch tấm ốp…

Hiện sản phẩm Gốm Đất Việt đã xuất khẩu sang 51 quốc gia, vùng lãnh thổ và mạng lưới nhà phân phối sản phẩm tại 63 tỉnh, thành phố trong cả nước. Với những kết quả đạt được từ công trình nghiên cứu, Công ty Cổ phần Gốm Đất Việt đã đạt được nhiều giải thưởng cao quý về khoa học công nghệ cùng với 5 bằng sáng chế độc quyền giải pháp hữu ích, 6 sáng chế độc quyền quyết định chấp nhận đơn hợp lệ, 1 sáng chế đang hoàn thiện hồ sơ để đưa vào áp dụng thực tiễn.

Công trình nghiên cứu đã làm thay đổi cảnh quan môi trường khu dân cư nơi công ty đặt trụ sở, nộp ngân sách Nhà nước trên 124 tỉ đồng trong 10 năm, tạo công ăn việc làm cho nhiều lao động địa phương.

Công trình “Nghiên cứu công nghệ nghiền khô siêu mịn, nâng cao mức độ tự động hóa và hiệu quả sử dụng nhiệt trong sản xuất ngói cao cấp” của Anh hùng Lao động Nguyễn Quang Mâu đã thiết lập được một hướng đi mới và hiện đại hơn trong công nghệ sản xuất ngói cao cấp đạt trình độ quốc tế, ngang tầm thế giới. Đặc biệt, công trình nghiên cứu đã xác lập nhiều kỷ lục thế giới, góp phần làm thay đổi cách thức sản xuất gạch ngói đất sét nung Việt Nam đương đại.

Kết quả nghiên cứu của công trình là thành tựu khoa học và công nghệ có tính sáng tạo và đổi mới đặc biệt quan trọng khi thay đổi công nghệ sản xuất từ nghiền ướt truyền thống sang công nghệ sản xuất nghiền khô hiện đại.

Theo đánh giá của các nhà khoa học, công trình nghiên cứu không chỉ nâng cao chất lượng sản phẩm so với công nghệ truyền thống, mà còn mang lại nhiều lợi ích có nghĩa xã hội lớn như: Tiết kiệm được tài nguyên thiên nhiên không tái sinh cho đất nước, tận dụng có giá trị cao các nguồn đất thải, chất thải rắn, phế phẩm thành phẩm mất rất nhiều mặt bằng, chi phí xử lý, đổ thải, chi phí cho các biện pháp giảm thiểu sự tác động không lành mạnh vào môi trường.

Công trình nghiên cứu đã chỉ ra việc tối ưu hóa và giảm thiểu chi phí năng lượng, gián tiếp giảm lượng phát thải CO2, góp phần vào chương trình cắt giảm CO2 của quốc gia nói riêng và toàn cầu nói chung, hướng đến bảo vệ môi trường và phát triển bền vững, đảm bảo mục tiêu phát thải ròng của Việt Nam bằng "0" vào năm 2050. Để giảm tối đa các tác động có hại đến môi trường, nhóm nghiên cứu đã chú trọng đến vấn đề "tuần hoàn" trong sản xuất, hướng đến sản xuất sạch hơn để bảo vệ môi trường.

Công trình đã tạo sự lan tỏa không chỉ trên toàn quốc, mà còn vang danh các nước trong khu vực. Đặc biệt, nghiên cứu của công trình có tính ứng dụng cao, có thể đại trà cho toàn ngành với hàng nghìn nhà máy sản xuất gạch ngói đất sét nung./.