Hệ thống GPS sinh học này giúp chúng ta tự định hướng được trong không gian và là cơ sở tế bào cho chức năng nhận thức cao hơn.

Năm 1971, John O’Keefe, người Mỹ, công tác tại trường University College London (Anh), đã khám phá ra thành phần đầu tiên của hệ thống định vị này. Ông phát hiện ra rằng một loại tế bào thần kinh có tên gọi "tế bào địa điểm" ở trong một vùng của bộ não đã luôn luôn được kích hoạt khi một con chuột đang ở một nơi nào đó trong một căn phòng, trong khi tế bào thần kinh khác được kích hoạt khi chuột đang ở những nơi khác, giúp nó thành lập bản đồ của căn phòng.

Hơn ba thập niên sau, vào năm 2005, hai nhà nghiên cứu May-Britt và Edvard Moser thuộc Đại học Khoa học - Công nghệ Na Uy đã khám phá ra thành phần quan trọng còn lại của hệ thống GPS trong bộ não mà họ gọi là "các tế bào thần kinh lưới", tạo ra một hệ thống phối hợp và cho phép định vị chính xác và tìm đường, giúp chúng ta xác định vị trí và tìm hướng.

Theo thông cáo báo chí của Ủy ban Nobel vừa công bố chiều 6-10, khám phá của John O’Keefe, May-Britt Moser và Edvard Moser đã giúp giải đáp một vấn đề từng làm đau đầu các nhà triết học và khoa học suốt nhiều thế kỷ, về việc bộ não đã tạo ra một bản đồ không gian chung quanh chúng ta như thế nào và chúng ta có thể điều hướng trong một môi trường phức tạp ra sao.

Hơn 200 năm trước, nhà triết học Đức Immanuel Kant đã cho rằng khái niệm về không gian như một nguyên tắc sẵn có của tâm trí. Với sự ra đời của tâm lý học hành vi giữa thế kỷ 20, những thắc mắc này có thể được giải quyết bằng thực nghiệm.

Nghiên cứu gần đây về kỹ thuật hình ảnh não, cũng như các nghiên cứu về bệnh nhân trải qua phẫu thuật thần kinh, đã cung cấp bằng chứng cho thấy địa điểm và tế bào lưới này cũng tồn tại trong con người. Kiến thức về hệ thống định vị não có thể giúp chúng ta hiểu được cơ chế làm mất trí nhớ của những người mắc bệnh Alzheimer.

Theo kế hoạch, ngày 7-10, Ủy ban Nobel sẽ công bố tên nhà khoa học đoạt giải Nobel Vật lý, ngày 8-10 là Nobel Hóa học và ngày 9-10 Nobel Văn học. Giải Nobel Hòa bình sẽ được công bố vào ngày 10-10. Chủ nhân giải Nobel Kinh tế sẽ công bố cuối cùng vào ngày 13-10.