Nhưng một thế hệ máy móc thông minh mới, được thúc đẩy bởi những tiến bộ nhanh chóng về trí tuệ nhân tạo (AI) và robot, có khả năng thay thế một tỷ lệ lớn các công việc hiện tại của con người. Mặc dù một số công việc mới sẽ được tạo ra như trong quá khứ, nhưng mối quan tâm lo ngại với nhiều người là có thể khi chi phí của máy móc thông minh giảm theo thời gian và năng lực của chúng tăng lên thì nhiều việc làm sẽ bị mất đi.

Nhiều nghiên cứu trước đây cho thấy rằng có tới 30% công việc hiện tại trong các nước OECD có thể có nguy cơ tự động hóa vào giữa những năm 2030. Nhưng đây không phải là toàn bộ sự thật, trong nghiên cứu gần đây của Diễn đàn kinh tế thế giới (WEF) về Vương quốc Anh và về Trung Quốc được công bố tại cuộc họp WEF (tháng 9 năm 2018 tại Thiên Tân, Trung Quốc) cho thấy: Thứ nhât, một công việc có tiềm năng kỹ thuật được tự động hóa không có nghĩa là điều này chắc chắn sẽ xảy ra. Có một loạt các yếu tố kinh tế, chính trị, quy định và tổ chức có thể ngăn chặn hoặc ít nhất là trì hoãn đáng kể tự động hóa. Dựa trên phân tích rủi ro xác suất, chỉ khoảng 20% công việc hiện tại của Vương quốc Anh thực sự có thể bị thay thế bởi AI và các công nghệ liên quan đến năm 2037, tỷ lệ này khoảng 26% ở Trung Quốc do tiềm năng tự động hóa cao hơn đặc biệt là trong sản xuất và nông nghiệp. Các nhà nghiên cứu của Diễn đàn kinh tế thế giới (WEF) gọi nó là hiệu ứng dịch chuyển.

Thứ hai, và quan trọng hơn, AI và các công nghệ liên quan cũng sẽ thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và do đó tạo ra nhiều cơ hội việc làm bổ sung, giống như các làn sóng đổi mới công nghệ khác trong quá khứ đã thực hiện, từ động cơ hơi nước đến máy tính. Đặc biệt, các hệ thống AI và robot sẽ giúp tăng năng suất, giảm chi phí và cải thiện chất lượng và phạm vi sản phẩm mà các công ty có thể sản xuất.

Kết quả là các công ty thành công sẽ gia tăng được lợi nhuận, phần lớn trong số đó sẽ được tái đầu tư vào các công ty đó hoặc trong các doanh nghiệp khác bởi các cổ đông nhận cổ tức. Để duy trì tính cạnh tranh, các công ty cuối cùng sẽ phải chuyển hầu hết các lợi ích này cho người tiêu dùng dưới dạng giá thấp hơn (điều chỉnh chất lượng), sẽ có tác dụng làm tăng mức thu nhập thực tế. Điều này có nghĩa là các hộ gia đình có thể mua nhiều hơn bằng tiền của họ và do đó, các công ty sẽ cần phải thuê thêm nhân công để đáp ứng nhu cầu tăng thêm. Các nhà nghiên cứu gọi đây là hiệu ứng thu nhập, bù đắp cho hiệu ứng dịch chuyển trong công việc.

Đối với Vương quốc Anh, tác động ròng ước tính đối với việc làm là không đổi, với khoảng 7 triệu việc làm (20%) dự kiến sẽ được thay thế, nhưng cũng sẽ có số lượng việc làm như thế (7 triệu việc làm việc mới) được tạo ra. Phân tích chi tiết hơn cho thấy mức tăng việc làm đáng kể trong các lĩnh vực như chăm sóc sức khỏe, nơi nhu cầu sẽ tăng do dân số già nhưng ở đó cũng có giới hạn về phạm vi tự động hóa do nhu cầu giao tiếp của con người. Sự thay thế công việc đáng kể trong các lĩnh vực như sản xuất và việc làm liên quan đến các phương tiện không người lái, vận tải và hậu cần.

Đối với Trung Quốc, có một tác động ròng tiêu cực ước tính đối với việc làm nông nghiệp, xây dựng và dịch vụ. Đối với cả Vương quốc Anh và Trung Quốc, chăm sóc sức khỏe sẽ là một lĩnh vực có tiềm năng đáng kể để tạo việc làm mới, vì dân số Trung Quốc cũng đang già đi nhanh chóng.

Một kết quả có vẻ đáng ngạc nhiên là tác động đối với việc làm trong lĩnh vực công nghiệp của Trung Quốc được ước tính là không đổi. Điều này phản ánh thực tế rằng mặc dù sẽ có phạm vi đáng kể để tự động hóa hơn nữa trong sản xuất của Trung Quốc khi tiền lương tăng, nghiên cứu cũng ước tính rằng Trung Quốc sẽ dẫn đầu trong việc sản xuất các sản phẩm được tăng cường AI (robot, xe không người lái, máy bay không người lái, v.v...) trong cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư này.