Trong lễ vinh danh "Nhà khoa học của Nhà nông" mới đây không chỉ nhà khoa học được xướng tên, những nông dân sáng chế công cụ hữu ích giúp bà con nông dân cải thiện điều kiện canh tác cũng vinh dự lọt vào danh sách. Ông Nguyễn Văn Hoàn, thôn Tiền Phong, xã Phú Lâm, huyện Yên Sơn (Tuyên Quang) là một trong số đó.

Là nông dân ở đất chè, ông Hoàn chứng kiến cảnh bà con chăm sóc cây chè vất vả nhưng năng suất không cao, lại thường xuyên bị sâu bệnh trong khi chè là cây chủ lực. Để làm chè sạch không được phun thuốc sâu nên hàng ngày bà con phải vạch lá, bắt từng con sâu nhưng cũng không hết.

Với 2 ha chè của gia đình ông Hoàn cùng cả vợ và con đi bắt sâu từ sáng đến tối cũng không xong. Năm 2008, ông Hoàn có ý tưởng chế tạo máy "hút" sâu cho chè khi vốn kiến thức về nghề cơ khí chỉ là con số không.

Tự mày mò, tìm kiếm tài liệu cuối cùng ông cũng tạo ra hình hài cái máy hút sâu. Máy có cấu tạo đơn giản gồm động cơ nhỏ chạy bằng xăng và cải tiến từ máy cắt cỏ. Ông tháo bỏ bánh răng sắt của máy cắt cỏ, lắp thêm cánh quạt gió và ống bầu.

Máy hoạt động theo nguyên lý sâu bọ bị hút vào trong ống bầu nhờ sức hút của cánh quạt gió. Người dùng chỉ cần dùng máy lướt nhẹ trên ngọn chè, đi dọc theo rãnh luống, toàn bộ sâu bọ bám trên lá chè sẽ bị lực của gió hút vào trong.

Để có được kết quả này không ít lần ông Hoàn phải chịu thất bại do máy công suất nhẹ thì không hút được sâu, tăng công suất và tốc độ quay lớn hơn thì hút cả ngọn chè. Không bỏ cuộc, ông thử nghiệm nhiều lần và cuối cùng chọn được tốc độ hợp lý, máy chạy trơn tru.

Không chỉ hút sâu, bướm, cả trứng sâu phía sau mặt lá cũng bị hút tuốt vào ống. Khi hút xong người dân chỉ cần đổ sâu ra và xử lý. Mỗi ngày máy hút được khoảng 0,5 ha chè và chỉ tốn 2,5 lít xăng. Máy dùng được cho cả cây chè và rau.

Sáng chế của ông Hoàn không chỉ giúp người sản xuất nông nghiệp đỡ độc hại, môi trường đất không bị tiêu diệt vi sinh vật có lợi, người dùng được sử dụng sản phẩm nông nghiệp sạch. Máy được hoàn thiện với giá 3 triệu đồng, nhiều bà con trong vùng đã tìm mua.

Ông Hoàn (thứ tư từ trái qua, hàng đầu) trong lễ tôn vinh "Nhà khoa học của Nhà nông". Ảnh: Anh Tuấn.

Từ thành công này, ông Hoàn tiếp tục chế tạo máy bón phân tra hạt, máy khoan lỗ trồng cây, máy cấy lúa, máy đào rãnh... trong đó phổ biến và đáng chú ý nhất là cải tiến thành công chiếc máy đốn chè.

Với những thành tích này ông Hoàn là một trong 53 gương mặt tiêu biểu được Trung ương Hội Nông dân lựa chọn trong Chương trình tôn vinh "Nhà khoa học của Nhà nông" tổ chức ngày 11/12/2018. 

Ông từng được trao giải nhì cuộc thi "Sáng tạo kỹ thuật Nhà nông toàn quốc lần thứ III"; bằng khen của Bộ trưởng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (2016); bằng khen của Bộ Khoa học và Công nghệ, Trung ương hội Nông dân Việt Nam các năm (2010, 2012, 2015).