Hội thảo về “Phát triển nhiệt điện than và các giải pháp bảo vệ môi trường ở Việt Nam” do Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường (KH,CN&MT) của Quốc hội phối hợp với Hội Khoa học kỹ thuật nhiệt Việt Nam được tổ chức ngày 29/8 tại Hà Nội.

Theo PGS.TS. Trương Duy Nghĩa, Chủ tịch Hội Khoa học kỹ thuật nhiệt Việt Nam, nhiệt điện than chiếm tỉ trọng ngày càng lớn trong tổng sản lượng điện của Việt Nam. Nếu như năm 2015, nhiệt điện than chỉ chiếm 30,4%, đến năm 2020 dự báo sẽ tăng lên 49,3 và 2030 sẽ chiếm khoảng 53,2% tổng sản lượng điện cả nước

Vấn đề lo ngại nhất hiện nay khi phát triển nhiệt điện than là bảo vệ môi trường do phát sinh nhiều chất thải. Đề cập đến vấn đề này PGS.TS. Trương Duy Nghĩa phân tích “với công nghệ xử lý là hiện đại, vốn đầu tư và chi phí vận hành của các nhà máy nhiệt điện than cho các hệ thống xử lý tro, xỉ  rất lớn nên các chất thải này đã được xử lý khá triệt để trước khi thải ra môi trường”.

Liên quan đến việc xử lý tro, xỉ của các nhà máy nhiệt điện than PGS. TS. Trương Duy Nghĩa cho biết xét về thành phần hóa học, tro xỉ đốt than chủ yếu là các ô xít kim loại như silic, nhôm, titan, sắt, canxi, magie… đều là các thành phần hữu ích để làm vật liệu xây dựng. Theo các phân tích hiện nay, các nguyên tố kim loại nặng như thủy ngân, chì… hầu như không có. Từ những dẫn chứng này, ông Nghĩa đề nghị cần có phân tích để khẳng định “nếu trong tro xỉ không có các nguyên tố kim loại nặng độc hại như thủy ngân, chì thì cần coi tro xỉ là nguyên liệu để sản xuất vật liệu xây dựng”.

“Khi tro xỉ của nhà máy nhiệt điện đốt than được dùng làm nguyên liệu sản xuất vật liệu xây dựng và sử dụng trong các công trình xây dựng thì bài toán về tro xỉ đối với môi trường không còn là vấn đề đáng bận tâm”, ông Nghĩa khẳng định.

TS. Trần Văn Lượng, Cục Kỹ thuật an toàn và môi trường công nghiệp (Bộ Công Thương) cho biết, nước ta hiện có 21 nhà máy nhiệt điện than đang vận hành, tiêu thụ khoảng 45 triệu tấn than/năm, thải ra hằng năm hơn 16 triệu tấn tro xỉ, thạch cao và tổng diện tích các bãi thải xỉ khoảng hơn 700 ha.

Dự kiến tới năm 2020 có thêm 12 dự án nhiệt điện than đi vào hoạt động, tổng công suất lắp đặt là 24.370 MW, tiêu thụ khoảng 60 triệu tấn than. Tổng lượng tro bay, xỉ đáy lò phát sinh từ các nhà máy nhiệt điện đến năm 2020 ước khoảng 22,6 triệu tấn/năm.

Tuy nhiên, việc sử dụng tro, xỉ để làm nguyên liệu sản xuất vật liệu xây dựng đang gặp một số vướng mắc. Nhiều doanh nghiệp sản xuất xi măng, gạch không nung và nhiều cơ sở sản xuất vật liệu xây dựng khác có khả năng sử dụng sử dụng tro, xỉ làm nguyên liệu nhưng lại không đủ điều kiện tiếp nhận tro, xỉ theo quy định tại Nghị định số 38/2015/NĐ-CP của Chính phủ. Hiện nay đang thiếu các quy chuẩn kỹ thuật quốc gia đối với tro xỉ làm vật liệu xây dựng, vật liệu san nền. Do đó, vấn đề xử lý, tiêu thụ tro, xỉ tại các nhà máy nhiệt điện than sẽ được giải quyết sớm nếu các cơ quan chức năng sớm ban hành các quy chuẩn kỹ thuật về tro, xỉ làm vật liệu xây dựng và sử dụng trong công trình xây dựng, cũng như những chính sách đặc thù về quản lý tro, xỉ.

Đại diện Bộ Xây dựng cho biết, hiện nay Bộ đang biên soạn các tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật, hướng dẫn kỹ thuật, định mức kinh tế kỹ thuật cho việc xử lý; sử dụng tro, xỉ, thạch cao làm nguyên liệu sản xuất vật liệu xây dựng và sử dụng trong các công trình xây dựng, dự kiến sẽ ban hành vào cuối năm 2017, đầu năm 2018.

Khi các tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật, hướng dẫn, định mức kinh tế kỹ thuật được ban hành thì những vướng mắc trong việc xử lý, sử dụng tro, xỉ này sẽ được tháo gỡ.