Một số loại trà trong nước được thu thập. Ảnh: NNC

Việt Nam là một trong những quốc gia nổi tiếng về trà, với 34 tỉnh, thành phố có vùng trồng chè và tổng diện tích lên đến 130 ngàn ha. Sản lượng chè búp tươi/năm đạt 1,02 triệu tấn và sản lượng chè khô (trà) năm 2022 đạt 196 ngàn tấn. Tuy nhiên, sự đa dạng về giống, khí hậu, thổ nhưỡng, và điều kiện canh tác đã dẫn đến sự khác biệt về thành phần hoá học của trà. Sự khác biệt này thường rất nhỏ và cần đến sự hỗ trợ của các phương pháp phân tích dữ liệu để nhận biết.

Nhóm nghiên cứu tại Trường Đại học Nguyễn Tất Thành đã tập trung vào việc xác định thành phần hoá học của trà, bao gồm nguyên tố vô cơ, các hợp chất polyphenol, và đặc tính chống oxy hóa của các loại trà từ nhiều vùng khác nhau tại Việt Nam. Dựa trên thông tin này, họ đã phát triển các công cụ và phương pháp để đánh giá và xác định nguồn gốc của các loại trà sản xuất tại Việt Nam.

Để đạt được mục tiêu này, nhóm đã khảo sát tổng cộng 636 mẫu trà, trong đó có 582 mẫu trà được lấy mẫu trực tiếp từ các cơ sở sản xuất tại các tỉnh Hà Giang, Yên Bái, Lào Cai, Phú Thọ, Thái Nguyên, Lâm Đồng và 54 mẫu trà thương mại. Các mẫu trà đã được đánh giá cảm quan thông qua đặc điểm về hình dạng, màu sắc và sau đó được sấy khô để đánh giá các đặc điểm ngoại hình, màu nước và mùi vị của nước pha trà. Đồng thời, các hợp chất polyphenol đã được xác định bằng phương pháp UV-VIS và thiết bị đọc ELISA. Nhóm cũng sử dụng phương pháp sắc ký lỏng để đánh giá hàm lượng các hợp chất hữu cơ như caffeic acid, caffeine, catechin.

Kết quả nghiên cứu đã hoàn thành một bộ dữ liệu phân tích đầy đủ về các loại trà từ nhiều vùng miền của Việt Nam. Các thông số về polyphenol và nguyên tố vô cơ cho thấy sự khác biệt trong quá trình chế biến và cách canh tác. Kết quả này cung cấp thông tin quý về chất lượng và nguồn gốc của các loại trà sản xuất tại Việt Nam. Ngoài ra, nghiên cứu cũng đã phát triển mô hình phân tích dữ liệu đa biến như PCA và PLS để phân biệt và xác định nguồn gốc của các loại trà, đồng thời cung cấp thông tin minh bạch về chất lượng của chúng.

Dự án này đã được nghiệm thu bởi Sở Khoa học và Công nghệ thành phố Hồ Chí Minh, kết quả đạt, là bước tiền đề quan trọng cho việc xây dựng tiêu chuẩn quản lý chất lượng và truy xuất nguồn gốc của trà Việt Nam. Điều này sẽ giúp tạo ra sự minh bạch và đáng tin cậy trong việc tiêu dùng và sản xuất trà trong nước và trên thế giới.