Luật Trẻ em Việt Nam ban hành năm 2016 đã nhấn mạnh “Trẻ em có quyền được bảo vệ tính mạng, được bảo đảm tốt nhất các điều kiện sống và phát triển; Bảo vệ trẻ em là việc thực hiện các biện pháp phù hợp để bảo đảm trẻ em được sống an toàn, lành mạnh…; Trẻ em có quyền vui chơi, giải trí; được bình đẳng về cơ hội tham gia các hoạt động văn hóa, nghệ thuật, thể dục, thể thao, du lịch phù hợp với độ tuổi”. Tuy nhiên, thời gian qua, nhiều câu chuyện, trường hợp đáng tiếc đã xảy ra liên quan đến việc mất an toàn của trẻ em tại các chung cư khiến dư luận không khỏi xôn xao, lo lắng. Không những vậy, trẻ em tại không ít chung cư đang thiếu đi không gian giải trí khi khu vui chơi bị lấn chiếm.

Liên quan đến không gian giải trí, vui chơi cho trẻ em, nhiều năm qua có không ít bài báo phản ánh việc các khu chung cư ở các đô thị lớn như TP Hà Nội, TP Hồ Chí Minh,… thiếu trầm trọng diện tích đất sử dụng làm sân chơi cho trẻ nhỏ hoặc có tồn tại nhưng đã xuống cấp không được cải tạo, sân chơi của trẻ em bị chiếm dụng để bán cà phê, hàng ăn…

Việc thiếu sân chơi cho trẻ dẫn đến nhiều hệ lụy đi kèm. Theo các chuyên gia, tình trạng thiếu sân chơi, địa điểm vui chơi dành cho trẻ em có nguyên nhân chủ yếu từ công tác quy hoạch còn hạn chế, thiếu các quy định về phân bổ kinh phí đầu tư cơ sở vật chất, hạ tầng, tổ chức hoạt động vui chơi văn hóa cho trẻ em.

Theo ông Hà Đình Bốn, Phó chủ tịch Hội Bảo vệ quyền trẻ em Việt Nam cho rằng, thực tế mất an toàn trong không gian sống của trẻ em trong các khu chung cư xuất phát từ nhiều nguyên nhân như sự thiếu quan tâm của các bậc cha mẹ và gia đình, quan điểm tối đa hóa lợi nhuận của nhiều chủ đầu tư, các quy định pháp luật chuyên ngành còn khá lỏng lẻo về chế tài.

“Thời gian qua có rất nhiều các cuộc thanh kiểm tra các khu chung cư, nhưng theo thống kê của Hội Bảo vệ quyền trẻ em Việt Nam thì chưa có cuộc thanh tra chuyên ngành nào dành riêng cho vấn đề kiểm tra quy chuẩn chỗ ở an toàn cho các đối tượng dễ bị tác động như trẻ em, người già”, ông Bốn nêu thực tế.

Đồng ý với quan điểm này, TS. Nguyễn Văn Đính – Phó Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản Việt Nam đề cập sâu hơn đến ý thức tạo lập không gian sống an toàn cho cư dân nói chung và cư dân trẻ em nói riêng của các chủ đầu tư. Theo ông Đính, dù các quy định pháp luật chung đã tương đối đầy đủ, nhưng nếu chủ đầu tư chỉ tìm cách để tối đa hóa lợi nhuận trên từng đơn vị nhà ở thì họ sẽ có rất nhiều cách lách.

“Chúng tôi có dịp đi thăm quan nhiều khu đô thị ở nước ngoài, kể các các khu nhà ở bình dân, quy chuẩn an toàn được các chủ đầu tư quan tấm rất chi tiết, tỉ mỉ đến từng độ rộng khung sắt ban công, chiều cao từng bậc thang hay diện tích khu công cộng trên tỷ lệ người ở chung cư…”, ông Đính cho biết và khẳng định, tại Việt Nam, để hình thành các khu chung cư thực sự an toàn cho trẻ em thì bên cạnh sự tự nguyện của chủ đầu tư, cần làm rất nghiêm khâu hậu kiểm khi nghiệm thu cho chung cư vận hành với những tiêu chí cụ thể hơn và chế tài nghiêm khắc hơn.

Ảnh minh họa

Theo Luật sư Phạm Thanh Tuấn - Đoàn Luật sư thành phố Hà Nội, về việc đảm bảo điều kiện sống an toàn cho trẻ em, trong tổng thể hệ thống văn bản pháp lý hiện nay đã quy định khá đầy đủ, toàn diện do được Đảng và Nhà nước quan tâm trong chiến lược phát triển con người. Cụ thể, tại Điều 37 Hiến pháp năm 2013 quy định: “Trẻ em được Nhà nước, gia đình và xã hội bảo vệ, chăm sóc và giáo dục; Luật Trẻ em 2016 có nhiều nội dung bảo vệ trẻ em; Luật Hôn nhân và gia đình quy định về trách nhiệm bảo đảm an toàn của cha mẹ đối với con cái;…

Tuy nhiên, quá trình thực thi vẫn còn một vài bất cập. Quyết định số 458/QĐ-LĐTBXH năm 2011 quy định về các tiêu chí của một ngôi nhà an toàn vẫn còn khá chung chung, chưa có quy định rõ ràng từng trường hợp cụ thể, áp dụng cho các căn nhà riêng lẻ ở khu vực nông thôn hay chung cư, chưa có sự phân biệt trong khi sản phẩm bất động sản khá nhiều, chưa có quy định cụ thể về việc bảo đảm an toàn cho trẻ tại chung cư trong khi đây là một loại hình bất động sản phổ biến trên thị trường, thậm chí còn chưa hướng tới mục tiêu hạnh phúc cho trẻ.

Luật sư Tuấn khuyến nghị, thứ nhất, cần có những quy định cụ thể, rõ ràng và chi tiết hơn nữa về tiêu chuẩn thiết kế, xây dựng và quản lý các khu chung cư, đặc biệt là những khu vực liên quan trực tiếp đến trẻ em như sân chơi, khu vui chơi, thang máy, cầu thang thoát hiểm... Ngoài ra, cần có sự phân biệt rõ ràng giữa quy định đối với nhà ở riêng lẻ và nhà ở chung cư. Các khu chung cư có mật độ dân cư cao, nhiều tiện ích công cộng, vì vậy yêu cầu về an toàn, chất lượng và tiện ích cũng cần phải cao hơn.

Thứ hai, ngoài việc đáp ứng được các tiêu chí này, chủ đầu tư sẽ tạo được sự khác biệt, thu hút khách hàng và nâng cao giá trị thương hiệu của dự án thì nhà nước cũng cần có những chính sách ưu đãi, hỗ trợ các doanh nghiệp đầu tư vào các dự án đáp ứng được các tiêu chí về chất lượng và an toàn, tạo động lực để các doanh nghiệp đầu tư vào các dự án chất lượng cao.

Thứ ba, luật pháp có thể rất hoàn thiện, đầy đủ nhưng nếu không được thực thi nghiêm túc thì cũng vô nghĩa. Do đó, các cơ quan chức năng cần tăng cường công tác kiểm tra, giám sát và xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm.

Việc nghiệm thu các dự án trước khi đưa vào sử dụng là rất quan trọng. Các cơ quan chức năng cần có những tiêu chí nghiệm thu chặt chẽ để đảm bảo rằng các dự án đã đáp ứng đầy đủ các yêu cầu về chất lượng và an toàn. Ngoài ra, theo ông Tuấn, cần tăng cường công tác tuyên truyền pháp luật đến các chủ đầu tư, đơn vị thi công và người dân để nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của việc tuân thủ các quy định về xây dựng và quản lý nhà ở.